Tiền hoa hồng và hành vi hối lộ

Tiền hoa hồng và hành vi hối lộ

Báo The Age đưa tin công ty Úc Securency đã trả nhiều triệu đô la tiền hoa hồng cho công ty CFTD của VN.
Qua vụ công ty Úc giành hợp đồng in tiền polymer ở Việt Nam, dù khoản tiền đối tác nước ngoài (Securency) cho công ty Việt Nam (CFTD) rất lớn, nhưng một số người gọi nó là tiền hoa hồng.
Một tờ báo tại Việt Nam gọi đây là tiền "lại quả."
Cảnh sát Úc đặt nghi vấn và mở cuộc điều tra. Tin nói rằng họ gọi đây là tiền hối lộ để kiếm hợp đồng.
Vậy nên hiểu các từ như hoa hồng, lại quả, hối lộ và tham nhũng trong các giao dịch kinh doanh như thế nào? Trong cuộc trao đổi với đài BBC từ TP. HCM, tiến sĩ Luật Nguyễn Vân Nam nói điểm quan trọng nhất để phân biệt tiền hoa hồng hay tiền hối lộ là vị trí của người nhận tiền. TS Nguyễn Vân Nam: Theo cách hiểu của Việt Nam, từ lại quả bao gồm tiền hoa hồng và tiền hối lộ. Lại quả là khoản tiền được nhận sau khi một thương vụ kết thúc. Cái khoản tiền được nhận đó có thể là hợp pháp. Nếu số tiền này là hợp pháp thì người ta gọi là hoa hồng. Còn cái tiền nhận được sau khi ký được một giao dịch bất hợp pháp theo những tiêu chí nhất định, thì người ta gọi là tiền hối lộ.
BBC: Thưa ông Việt Nam chưa có luật để nói rằng khoản chi nào nào là lại quả và khoản nào là hối lộ?
TS Nguyễn Vân Nam: Việt Nam chưa có quy định rõ ràng thế nào là tiền hoa hồng, thế nào là tiền hối lộ. Tuy nhiên chúng ta đã hội nhập vào kinh tế thế giới ở mức độ mà phải chú ý và phải có trách nhiệm chú ý để tuân thủ quy định trong giao dịch quốc tế. Dù muốn dù không phía Việt Nam cũng phải biết những quy định như vậy. Ở quốc tế, đặc biệt Tổ chức Minh bạch Quốc tế (Transparency International) người ta đã có tiêu chuẩn để phân biệt rất rõ thế nào là hối lộ, thế nào là hoa hồng. Không có gì là bí mật cả.
BBC: Ông có thể nói rõ hơn trong tập quán quốc tế khi giao dịch làm ăn, ký hợp đồng, những hành vi nào được cho là hối lộ. Ranh giới đặt ở đâu giữa việc tôn trọng và ban thưởng cho một đối tác, và bên kia là hối lộ?
TS Nguyễn Vân Nam: Cái ranh giới nó nằm ở một điểm thôi. Tức là cái người nhận, nhận lợi ích như vậy, cái vị trí của người ta trong quá trình đàm phán là như thế nào. Nếu người đó là người có thẩm quyền và có trách nhiệm trực tiếp, (hoặc gián tiếp nhưng ở mức độ có ảnh hưởng đến quyết định ký kết), khoản tiền đó sẽ được coi là tiền hối lộ. Bởi vì quốc tế và nhiều nước trong Tổ chức Thương mại thế giới, trong điều luật hình sự họ có định nghĩa rất rõ ràng về hành vi hối lộ.
Người ta xuất phát từ cái cơ bản nhất đó là cái định nghĩa về tham nhũng của Tổ chức Minh bạch Thế giới. Vì hối lộ là một trong các hình thức tham nhũng. Chúng ta phải nói đến định nghĩa tham nhũng là gì.
Việt Nam chưa có quy định rõ ràng thế nào là tiền hoa hồng, thế nào là tiền hối lộ. Tuy nhiên chúng ta đã hội nhập vào kinh tế thế giới ở mức độ mà phải chú ý.
TS. Nguyễn Vân Nam
Tham nhũng, theo Tổ chức Minh bạch Quốc tế, đó là sự lạm dụng quyền lực vì lợi ích cá nhân. Chỉ giản dị như vậy thôi. Một số nước, trong luật hình sự, họ định nghĩa hành vi hối lộ cụ thể hơn. Ví dụ nước Đức, điều 334 của Bộ Luật hình sự Đức, hay điều 322 Luật hình sự Thụy Sĩ, người ta nói như thế này: Hành vi hối lộ là hành vi mời chào, hứa hẹn. Hoặc bảo đảm lợi ích, mà cái lợi ích này người nhận được không phải trả tiền cho người có thẩm quyền trách nhiệm trực tiếp hoặc gián tiếp quyết định đến một giao dịch có thành hay không thành, để có lợi cho người chào hàng. Hoặc có lợi cho người thứ ba. Đó là định nghĩa về hành vi hối lộ.
BBC: Vậy quốc tế phân biệt ra sao giữa việc nhận tiền hoa hồng và hành vi hối lộ?
TS Nguyễn Vân Nam: Ở đây chúng ta có thể xác định rất rõ hành vi hối lộ với hoa hồng. Rất là đơn giản thôi. Hoa hồng là khoản tiền trả cho công sức môi giới một giao dịch. Quan trọng ở chỗ người nhận tiền, vị trí đó nó quan trọng như thế nào. Nếu là một người có một vị trí trực tiếp (hay gián tiếp có thể quyết định được thành hay bại của một giao dịch) mà nhận khoản tiền như thế. Hoặc chưa cần phải nhận, chỉ cần đưa ra lời hứa hẹn thôi, để mà quyết định cho giao dịch thành đạt. Thì đó là hối lộ. Trong khi khoản tiền gọi là hoa hồng, thì người nhận cái khoản tiền đó, hoàn toàn không phải nằm trong vị trí có thể trực tiếp hay gián tiếp quyết định sự thành bại của mối giao dịch.
Điểm quan trọng nhất để phân biệt tiền hoa hồng hay tiền hối lộ là vị trí của người nhận tiền.
BBC: Ở Việt Nam có hình thức kinh doanh mối quan hệ, và công ty ngoại quốc đến VN đều biết tìm ai để giao dịch. Đó là công ty của con cháu hay người nhà của quan chức có quyền. Thưa, ông nhìn nhận chuyện này ra sao?
TS Nguyễn Vân Nam: Việt Nam sẽ nhận thấy rằng càng ngày họ sẽ càng phải để ý và chú ý đến những thông lệ và tiêu chuẩn trong giao dịch thương mại quốc tế. Bởi vì dù Việt Nam muốn hay không, các nước như Nhật, Úc chẳng hạn, họ sẽ điều tra công ty hay người của Việt Nam theo luật của nước họ. Và phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế.
Điều đó có nghĩa gì? Thông lệ quốc tế người ta định nghĩa rất rõ rằng cái người đó hoặc là có quyền trực tiếp, hoặc là gián tiếp. Hoặc là được thủ lợi cho chính mình. Hoặc là thủ lợi cho bên thứ ba. Đều nằm trong hành vi hối lộ cả.
Hiện nay chính quyền Việt Nam có thể nói rằng phía Việt Nam chưa có quy định như thế. Nhưng một thực tế cho thấy rất rõ, bên nước ngoài, hay quốc tế chẳng hạn họ không để ý đến lập luận ấy của phía Việt Nam. Đây là cái thứ nhất. Cái thứ hai nữa là theo thông lệ quốc tế thì khi đã hội nhập quốc tế, anh không thể nào nói anh không biết. Mà phải biết rằng, anh có trách nhiệm phải biết.
SOURCE
BBC Vietnamese